‘Mijn ouders komen niet meer buiten en dus hebben ze aan mij gevraagd om hun wekelijkse boodschappen te doen’, vertelt Christine me, terwijl we onze beurt afwachten bij de bakker. Natuurlijk op 2 meter van elkaar! ‘Bovendien hebben ze vrienden van hun leeftijd, maar die hebben geen familie of kennissen in de buurt; dus ook voor hen doe ik de inkopen nu’.
Dit is de spontane solidariteit die je nu overal te zien krijgt, en die zo belangrijk is voor ouderen, stelt OKRA op haar website. Als grootste ouderenvereniging in Vlaanderen weet ze waarover ze praat.
Een gelijkaardig solidair geluid horen we in andere regio’s. De ouderenverenigingen waar WSM al jaren mee samenwerkt in Burundi (CBY), in Congo (WAWE) en in Rwanda (ARR) geven aan dat de voedselprijzen razendsnel stijgen. Ouderen zijn daarvan het grootste slachtoffer, omdat ze weinig tot geen inkomen hebben en niet altijd even mobiel zijn. Zij hebben nu besloten om op grotere schaal voedingspakketten samen te stellen en die te verdelen in de landelijke gemeenschappen waar ze actief zijn.
‘Dat is niet onbelangrijk, omdat ouderen zo kwetsbaar zijn’, stelt Koen Detavernier van WSM. ‘De statistieken van de Wereldgezondheidsorganisatie liegen er niet om. Mensen die ouder zijn dan 60 jaar, behoren tot de grootste risicogroep voor COVID-19. Ze hebben vaker onderliggende aandoeningen en hun immuniteit is niet meer van de beste.’
Daarenboven raken ze door alle maatregelen ook sneller in een sociaal isolement. Kinderen en kleinkinderen kunnen niet meer op bezoek komen. Alle activiteiten, uitstapjes en reizen van ouderenverenigingen zijn uitgesteld. Hierdoor verliezen heel wat ouderen hun (soms enige) sociale contacten.
Ook het inkomen van ouderen wordt bedreigd door de huidige crisis. En dat is in gewone tijden al heel onregelmatig en (veel) te laag. Steun die ze krijgen van familie, die het ook steeds moeilijker krijgt, valt weg en ze moeten vaak stoppen met hun eigen broodwinning. In lage inkomenslanden heeft slechts 20% van de ouderen een pensioen. Anderen ontvangen kleine uitkeringen van de sociale bijstand. Maar ook dit staat onder druk, omdat de kantoren waar pensioenen of sociale uitkeringen worden uitbetaald vaak gesloten worden om veiligheidsredenen.
Dat ouderen het nog moeilijker hebben dan anderen in deze periode, staat buiten kijf. Dat overheden en internationale organisaties actie kunnen ondernemen om de ouderen beter te ondersteunen, is even duidelijk. Maar dan moeten ouderen wel een zichtbare plaats krijgen in het beleid dat nu opgezet wordt. Dat is ook de belangrijkste eis van Help Age International, een internationaal netwerk van ouderenorganisaties, waar WSM en sommige van haar partners al langer mee samenwerken: houd in de voorbereiding en uitvoering van alle mogelijke interventies rekening met de specifieke situatie van ouderen en voorzie voldoende overleg met ouderenverenigingen!
Tot zover niets nieuws onder de zon. Met diezelfde gedachte voerden WSM en OKRA in 2016 al campagne voor sociale bescherming voor ouderen, wereldwijd. Een leefbaar pensioen en toegang tot betaalbare zorgen, dat waren de eisen toen. Ook vandaag blijkt hoe belangrijk die vormen van sociale bescherming zijn om ouderen te ondersteunen en zo veilig mogelijk door deze crisis te loodsen. Dat het mogelijk is om deze aanbevelingen in de praktijk te brengen én dat sociale organisaties daarbij een sleutelrol spelen, bewijzen de acties die vandaag ondernomen worden door de organisaties van het Netwerk voor het Recht op Sociale Bescherming.
Alle ouderen hebben recht op een leefbaar pensioen! Dat is een recht, corona of geen corona. Maar zeker de dag van vandaag, moeten beleidsmakers dringend werk maken van waardige pensioenen. In tijden van lockdown en groeiend isolement hebben ouderen nood aan inkomenszekerheid opdat ze kunnen voorzien in hun behoeftes.
In België strijden ACV-CSC, OKRA en Eneo sinds jaar en dag voor een waardig pensioen. Die eis is de laatste jaren alleen maar sterker geworden omdat regering na regering de voorwaarden voor het (brug)pensioen verstrengt, gelijkgestelde periodes aanpakt (zoals tijdskrediet) en mensen met veel (vaak onvrijwillig) deeltijds werk of een onvolledige loopbaan in de kou laat staan. Ook in 2020, het jaar waarin de Belgische sociale zekerheid haar 75ste verjaardag viert, zet ACV-CSC de nood aan een waardig pensioen weer in the picture.
In die landen waar ouderen kunnen rekenen op een vorm van pensioen moet dan wel gegarandeerd worden dat dit effectief uitbetaald wordt. Help Age International stelt vast dat vele kantoren gesloten worden. Ze raadt lokale overheden dus aan om die uitbetalingen toch verder te zetten, maar met voldoende aandacht voor de geldende voorzorgsmaatregelen. Als ouderen voldoende informatie hebben over het virus en de manier waarop ze zich kunnen beschermen, zo redeneert de organisatie, kunnen ze zich toch aanmelden.
Onze partner AREDS, actief in Zuid-India, is zelfs nog een stap verder gegaan. Voorzien van beschermende handschoenen en maskers gaan ze tot bij de mensen om hun uitkering te bezorgen. Ze bereikten in enkele dagen tijd meer dan 70.000 mensen die recht hadden op een nooduitkering. Voor de uitbetaling van pensioenen, zocht en vond de organisatie grotere ruimtes i.p.v. de gebruikelijke kantoren, waarbij de minimale afstand tussen de personen verzekerd kan worden én waar materiaal voorzien is om de handen te wassen. Voor de correcte identificatie van de rechthebbenden maakt AREDS gebruik van biometrie. Mensen die zich moeilijk kunnen verplaatsen krijgen hun pensioen aan huis bezorgd.
Het gaat dan natuurlijk om toegang tot gezondheidsdiensten voor mensen die effectief ziek worden. Maar ook andere zorgen zijn belangrijk voor ouderen: toegang tot voedsel, medicijnen, hygiënische producten en sociale ondersteuning. Want gezond zijn is meer dan niet ziek zijn.
In Bangladesh zijn momenteel slechts 112 bedden voor intensieve zorgen beschikbaar voor Coronapatienten. En dit voor een bevolking van 165 miljoen. De gezondheidsdiensten die Gonoshasthaya Kendra (GK) aanbiedt door huis-aan-huis bezoeken en in haar ziekenhuizen en gezondheidscentra zijn dan ook van levensbelang. Bovendien verleent GK ook medische zorgen aan de vele duizenden Rohingya-vluchtelingen die vastzitten in vluchtelingenkampen in het noorden van Bangladesh.
Door haar lange staat van dienst op medisch vlak, is GK er nu ook in geslaagd om een betaalbare testkit te ontwikkelen. Daarmee kan ze nu op grote schaal beginnen testen in de vele gebieden waar dit soort test anders enkel toekomstmuziek zou zijn. Het is nog enkel wachten op groen licht van de overheid en de Wereldgezondheidsorganisatie.
Door haar vele werk op het platteland komt de organisatie ook in contact met de vele huishoudens die zonder inkomen vallen omdat de kinderen (werkzaam in de stad) geen werk meer hebben. Daarom zij ook zij nu begonnen met de distributie van voedselpakketten bij 100.000 mensen. Kwetsbare ouderen krijgen daarbij voorrang.
Sociale ondersteuning is in deze tijden ook van cruciaal belang. We moeten ervoor zorgen dat ouderen niet nog meer geïsoleerd geraken, zo raadt Help Age International aan. En dat kan op verschillende manieren.
OKRA heeft op dat vlak verschillende initiatieven genomen. Beroepskrachten en vrijwilligers bellen regelmatig met de oudste en kwetsbaarste leden, om te horen hoe het gaat, zodat ze toch nog iemand horen. Plaatselijke groepen proberen contact te houden met de bewoners van de woonzorgcentra: door attenties, door te gaan zwaaien voor de venster, door brieven en kaartjes te gaan afgeven. Er worden ook mondmaskers genaaid voor de plaatselijke woonzorgcentra. Ook bewegen is voor senioren erg belangrijk. Zeker nu ze niet meer buiten kunnen komen. Daarom heeft OKRA, samen met Saartje Vandendriessche filmpjes gemaakt met eenvoudige oefeningen die iedereen thuis kan doen. “Beweeg in uw kot”. Sinds het begin van de paasvakantie worden die dagelijks uitgezonden op de VRT.
En dan zijn er nog CM en Familiehulp, die ook elk op hun manier kwetsbare ouderen door deze moeilijke tijd loodsen door zorgende taken op zich te nemen, hen bij te staan met hun papierwerk en nog zoveel meer.
Sociale bewegingen wereldwijd maken dagdagelijks het verschil voor onze ouderen, niet alleen tijdens deze ongewone crisis, maar ook op elke ‘gewone’ dag. Dat verdient respect! Want samen staan we sterk!
