Tien jaar en 6.500 doden later, de keuze voor Qatar als gastland voor het WK voetbal blijft een smet werpen op wat een feest hoort te zijn. Op 24 maart startten de Rode Duivels hun kwalificatiecampagne voor het wereldkampioenschap voetbal 2022 in Qatar. Voetbal hoort een feest te zijn, alleen is dit er één met een grote zwarte rand.
Hopelijk plaatst deze gouden generatie Duivels zich voor het WK, want iedereen heeft wel wat nood aan (spel)plezier en afleiding. Helaas wordt de aanloop naar dit volksfeest overschaduwd door het onthutsend grote aantal doden die onder de arbeidsmigranten vielen sinds de toekenning van het WK aan Qatar eind 2010.
De Britse krant The Guardian baseerde zich op overheidsbronnen uit vijf landen waar de migranten vandaan komen. Meer dan 6.500 contractarbeiders uit India, Pakistan, Nepal, Bangladesh en Sri Lanka stierven in deze Golfstaat. De dodentol zou echter nog veel groter zijn. In de statistieken ontbreken gegevens van landen als de Filipijnen en Kenia, bovendien werden de laatste maanden van 2020 en begin 2021 niet meegeteld.
De voorbije tien jaren werden grootse werven opgestart naar aanleiding van het WK. Zeven nieuwe stadions, maar ook een nieuwe luchthaven, wegen, infrastructuur voor openbaar vervoer, hotels en zelfs een nieuwe stad. Officieel worden slechts enkele tientallen doden gelinkt aan de bouw van de stadions. 69 procent worden gecategoriseerd als natuurlijk overlijden omdat hun hart of longen het begaven. Niet verwonderlijk wanneer je zware fysieke arbeid moet leveren in een land waar het met 50 graden in de zomer te warm is om gedurende 90 minuten te voetballen.
Toch blijft Qatar een belangrijke aantrekkingskracht uitoefenen op jonge mannen en vrouwen uit landen met een torenhoge werkloosheid. Zo werken meer dan één miljoen Nepalezen in de Golfstaten. Volgens het onderzoek van The Guardian, stierven 1.641 van hen in Qatar.
Niet alleen bouwen Nepalezen, samen met vele andere arbeidsmigranten de infrastructuur van Qatar verder uit, ze leveren ook substantiële bijdragen aan de Nepalese samenleving. Het geld dat deze zonen en dochters naar huis sturen, is samen goed voor meer dan een kwart van het totale BNP van Nepal. Bijna even veel als de landbouw en iets meer dan het toerisme. Niet vertrekken is, ondanks de gruwel van moderne slavernij, discriminatie en uitbuiting, geen optie.
Vakbonden en ngo’s voeren al een tiental jaar actie tegen deze uitbuiting en voor waardig werk in de Golfstaten. De internationale druk heeft enig resultaat opgeleverd. In 2017 ondertekende Qatar een overeenkomst met de Internationale Arbeidsorganisatie om de eigen arbeidswetten in overeenstemming te brengen met internationale standaarden. Een minimumloon, een wet voor huishoudpersoneel, commissies om arbeidsgeschillen op te lossen en de afschaffing van de vergunning van de werkgever die migranten nodig hadden om naar huis terug te keren zijn overheidsmaatregelen in de goede richting, maar nog steeds ruim onvoldoende om waardig werk te verzekeren. Dwangarbeid, beperkte bewegingsvrijheid, discriminatie, extreme werk- en leefomstandigheden met daarbij het verbod om toe te treden tot een vakbond of laat staan er zelf een te mogen oprichten, blijven realiteit.
In een officiële reactie van de Koninklijke Belgische Voetbalbond op het onderzoek betreurt de bond de veel te hoge dodentol. Officieel luidt het: “De KBVB wil de deelname van de Rode Duivels aan het WK maximaal benutten om hervormingen af te dwingen. (…) Hoewel de situatie van de gastarbeiders nog steeds precair is, is Qatar het enige land in de Golfregio dat hervormingen doorvoert. De internationale druk vanuit mensenrechtenorganisaties, IAO en FIFA blijkt een belangrijke katalysator te zijn geweest voor hervormingen. (…) Hoewel voetbal maatschappelijke problemen niet op zijn eentje kan oplossen, heeft het wel de kracht om veranderingen in gang te zetten.”
De partnerorganisaties van WSM die actief zijn in de thuislanden, India en Nepal, delen de mening dat wegblijven uit Qatar geen oplossing is. Veel beter is het om met man en macht werk te maken van waardig werk in deze Golfstaat. Laat ons in dit verband niet te bescheiden zijn: de kracht van verandering komt vooral van sociale bewegingen die zich het lot van vele duizenden aantrekken door dag en nacht hun rechten te verdedigen, hen voor te bereiden voor vertrek en hen op te vangen bij terugkeer en door op gevaar voor eigen werk en leven, arbeiders te organiseren in bijzonder precaire omstandigheden. Voor de arbeidsmigranten zijn zij de “gouden generatie”.
Foto bovenaan © GEFONT Nepal
