Conakry, augustus 2023. Twee vrouwen, twee generaties. Hadja Saran Fofana, een stem van de toekomst. Naast haar Kadiatou Barry, de kracht van ervaring. Beide vrouwen zijn actief op het hoogste niveau van de vakbond CNTG (Confédération Nationale des Travailleurs de Guinée). Een gesprek over vakbondswerk in een land waar bodemrijkdom samengaat met corruptie en armoede.
Hoe gaat het in Guinee?Kadiatou: ‘Op politiek vlak heerst er grote instabiliteit, sinds president Alpha Condé twee jaar geleden door een militaire staatsgreep ten val werd gebracht. Een jaar eerder was hij voor een controversiële derde termijn herkozen. Het bestuur van het land kwam voor een zogenaamde overgangsperiode in handen van een militaire junta, een situatie die tot vandaag voortduurt.‘
Hadja: ‘Dat schetst meteen de moeilijke context. Een troef is onze jonge bevolking, twee op drie inwoners is jonger dan vijfentwintig. Helaas leeft bijna de helft van alle Guineeërs onder de armoedegrens. De economie is grotendeels informeel en dat heeft aanzienlijke gevolgen: een gebrek aan openbare diensten en infrastructuur, een zwakke sociale zekerheid, arbeidsrechten die tekortschieten, economische onzekerheid en nog veel meer.’
‘Op elk ogenblik vluchten jonge mensen weg om te sterven op de Middellandse Zee. Daar zijn wij tegen, wij willen tonen dat je ook hier in het leven kunt slagen. Mensen willen in de eerste plaats gerespecteerd worden.’ - Hadja Saran Fofana
Beiden in koor: ‘Werkgelegenheid!’
Hadja: ‘Het onderwijs moet dringend de opleidingen op de vraag afstemmen. We leiden veel sociologen op, terwijl bedrijven ingenieurs en monteurs nodig hebben. De lage lonen zijn een ander probleem, ook in de overheidssector. De overheid biedt wel enige werkzekerheid, maar de privésector betaalt beter. Als we de mijnsector beter zouden beheren, zou dit veel kunnen opbrengen voor ons land en haar bewoners. Momenteel start zowat iedereen een eigen bedrijfje, zelfs ambtenaren. De informele economie is vooral bij jongeren erg populair. Vaak met succes. Een treffend voorbeeld zijn de afgestudeerde jongeren die met een Bombona - een driewielertaxi - rondrijden en prima winsten maken. Liever dan werkloos thuis te zitten, creëren ze hun eigen baan. Onlangs zijn ook enkele vrouwen in die sector begonnen.’
Hadja: ‘Als je vandaag kunt werken, heb je een inkomen, maar als je morgen ziek wordt, zijn er geen ondersteunende maatregelen. In Guinee kunnen ambtenaren terecht bij het CNPS, de Caisse Nationale de Prévoyance Sociale. Het nationale socialezekerheidsfonds dekt dan weer werknemers in de particuliere sector. Maar de belangrijkste sector, de informele economie, vergeet men. Recent brachten de vakbonden via een enquête de sector in kaart: we zien snelle groei en vaak veel winst, maar totaal gebrek aan regulering.
Kadiatou: Het is essentieel om ook de werknemers in de informele sector te organiseren, zodat ook zij van sociale bescherming zouden genieten. Dat is erg belangrijk voor jongeren, die zeer actief zijn in deze sector. De sector heeft unieke behoeften en dat vereist een aangepaste structuur. Als vakbond willen wij die mee op de rails zetten. De eerste stap is de mensen bewustmaken.’
Hadja: ‘In de jongerencommissie van CNTG, waar ik voorzitter ben, zetelen jongeren vanuit het lokale tot het nationale niveau. Lokale groepen verzamelen de zorgen van jongeren om die vervolgens op het niveau van de federaties of de confederatie te brengen. Dat vormt de basis voor onze werking. Rond bepaalde thema’s hebben we ook samen met partners programma’s voor jongeren opgezet, zoals onlangs workshops over gendergerelateerd geweld, met WSM en Enabel*.’
Hadja: ‘Sinds 2018 was er geen tripartiete dialoog meer (sociale dialoog tussen regering, werkgevers en werknemers nvdr). De overgangsperiode bracht als enige voordeel dat er een Nationale Raad voor de Sociale Dialoog werd opgericht. De voorbereidingen gebeurden onder het vorig regime, maar de Raad was nog niet geïnstalleerd. Nu dat is gebeurd, werd de dialoog hervat. Concreet zijn bijvoorbeeld de onderhandelingen in de onderwijssector weer opgestart. Het is een kwetsbare sector met veel noden. Morgen staat er weer een betoging gepland. Een ander heikel punt waren de jongeren die sinds 2018 zonder vast contract bij verschillende ministeries werkten. Ondanks hun diploma en hun uitstekend werk gedurende jaren, konden ze van de ene op de andere dag ontslagen worden. We vroegen om deze jongeren als ambtenaar aan te nemen. Dat zorgde voor spanningen tijdens het sociaal overleg. Omdat er tegelijk een loonsverhoging van veertig procent was, zei de overheid dat ze niet beide tegelijk kon uitvoeren: de jongeren in dienst nemen en de loonsverhoging betalen. Wij gaven er de voorkeur aan om de 5.565 betrokken jongeren in dienst te nemen en stemden ermee in om de loonsverhogingen over drie termijnen te spreiden. Kijk, op elk ogenblik vertrekken jonge mensen om te sterven op de Middellandse Zee. Daar zijn wij tegen, wij willen tonen dat je ook hier in het leven kunt slagen. Mensen willen in de eerste plaats gerespecteerd worden. Daarvoor hebben we leiders nodig die het algemeen belang, de belangen van het volk en de belangen van de werknemers vooropstellen.’
‘Het is essentieel om ook de werknemers in de informele sector te organiseren, zodat ook zij van sociale bescherming zouden genieten. Dat is erg belangrijk voor jongeren, die zeer actief zijn in deze sector.’ - Kadiatou Barry
Hadja: ‘Mannen willen helemaal niet door vrouwen worden geleid. Die barrière willen wij doorbreken. Sinds 1945, toen de onderwijsvakbond werd opgericht, is er maar één keer een vrouw benoemd tot algemeen secretaris. Wij roepen vrouwen en jongeren op om de strijd verder te zetten. Daar maakt een vernieuwing van de krachten binnen de vakbond deel van uit.’
Kadiatou: ‘In de statuten van CNTG staat dat minstens dertig procent van de leden van de raad van bestuur vrouw moet zijn. Op dit moment zitten we goed met 12 vrouwen van de 27 leden en een plaatsvervangend algemeen secretaris. Veel hebben we te danken aan Rabiatou Diallo, een van de belangrijkste personen in Guinee in de periode 2000-2010 (zie kader). We hebben een genderafdeling en een vrouwencommissie, die - zoals de jongerencommissie voor jongeren - de belangen van vrouwen verdedigt. In Guinee leggen tradities vaak strenge eisen op aan vrouwen. Maar wij zijn vechters! Naarmate ik ouder word, zie ik verbeteringen, hoewel de uitdagingen enorm blijven. Op 8 maart, Internationale Dag voor Vrouwenrechten, hielden wij een grote meeting met een pleidooi voor de ratificatie van Conventie 190 van de Internationale Arbeidsorganisatie, over geweld op het werk. Via sketches brachten we in beeld waar het over gaat: vrouwen die geslagen worden, kinderen die mishandeld en verkracht worden, enzovoort. Onlangs trokken we ook naar het Ministerie van Arbeid om onze belangen te verdedigen. Wij kloppen op elke deur. Ze weten ondertussen dat wij niet te stoppen zijn. Voor vrouwen is elk domein een strijd.’
‘Wij roepen vrouwen en jongeren op om de strijd verder te zetten. Daar maakt een vernieuwing van de krachten binnen de vakbond deel van uit.’ - Hadja Saran Fofana
Hadja Saran Fofana is voorzitter van de CNTG-jongeren. Kadiatou Barry vertegenwoordigt de mutualistische beweging, coöperatieven en informele sectoren bij CNTG én zij is genderexpert. Beide vrouwen zijn lid van het dagelijks bestuur van CNTG.
Vrouwen in Guinee laten vandaag meer hun stem horen en dat is onder meer dankzij vakbondsvrouw Hadja Rabiatou Serah Diallo. Als algemeen secretaris van CNTG was zij de eerste vrouw aan het hoofd van een nationale vakbond op het Afrikaanse continent. Zij drukte haar stempel op de vakbond in Guinee en ver daarbuiten, tot op het hoogste internationaal niveau. Rabiatou Diallo overleed op 28 juni 2023 in Conakry na een lange ziekte. Zij werd 73. Ook binnen WSM en het ACV koesteren wij haar voor altijd voor haar onvoorwaardelijke inzet voor sociale rechtvaardigheid in Guinee.
*Enabel: het ontwikkelingsagentschap van de Belgische federale regering.
TEKST Jennifer Van Driessche, Mia Vandenberghe - FOTO’S Jennifer Van Driessche, Rob Stevens
Dit artikel verscheen in december 2023 in WSM-magazine 14
