Op 1 februari 2021 werd Myanmar 10 jaar terug in de tijd gekatapulteerd. De bevolking werd opnieuw wakker in een militaire dictatuur. De Tatmadaw – het leger in Myanmar – voerde een staatsgreep uit. Het democratische experiment gestart in 2011 en de hoop voor de bevolking op een duurzame toekomst werden opnieuw met militair geweld beknot. Sindsdien gaat het op het vlak van democratie, mensen- en vakbondsrechten van kwaad naar erger. CTUM, de partnervakbond van het ACV in Myanmar, leidt mee het verzet dat volop gesteund wordt door het ACV en door andere vakbonden, zoals KSBSI in Indonesië, ook een partner van WSM.
Het Zuidoost-Aziatische land Myanmar is 22 keer groter dan België. De buurlanden zijn China, India, Bangladesh, Laos en Thailand. Tot 1948 was het een Britse kolonie. Daarna kende het toenmalige Birma een korte democratie voordat de militairen op gewelddadige wijze hun bijna 50-jarige dictatuur installeerden. In 2011 kwam er eindelijk hoop op beterschap. De militairen stemden in met een burgerregering onder leiding van Aung San Suu Kyi. “The lady”, zoals de bevolking haar noemt, kreeg veel internationale aandacht en bekendheid omwille van haar strijd voor democratie in Myanmar. De internationale gemeenschap beloonde haar in 1991 met de Nobelprijs voor de Vrede; de Tatmadaw (het leger) bande haar tot een 40 jaar lange gevangenschap en huisarrest.
Zelfs na 2011 hielden de militairen de echte macht in handen. Ze creëerden een grondwet die hun macht bestendigde door een garantie op 25% zetels in het parlement, het behoud van strategische ministeries en een wet waardoor personen met buitenlandse familie geen president konden worden. Toevallig heeft Aung San Suu Kyi kinderen… met Britse nationaliteit. Met een stevige grip op de politieke macht profiteerden ze ook nog volop van de economie van het land. Het land is zeer rijk aan gas, mineralen en andere dure grondstoffen. Myanmar is strategisch gelegen en de laatste jaren boomde de kledingindustrie voor de productie van bekende kledingmerken die Bangladesh, China, Vietnam en Indonesië verlieten omwille van stijgende productiekosten. Het gaat om kledingmerken die ook in België op de markt zijn.
De overwinning van Aung San Suu Kyi en haar partij – de National League for Democracy (NLD) – tijdens de verkiezingen op 8 november 2020 vormde de directe aanleiding voor de staatsgreep. De NLD verpletterde de door de militairen gesteunde partijen met meer dan 80%. De militairen volgden Trumps voorbeeld en vochten de uitslag aan omwille van ‘stembusfraude’. De nationale kiesraad weerlegde deze aantijgingen. De gedwongen oppensioenstelling door Aung San Suu Kyi van generaal Min Aung Hlaing omwille van zijn rol in de genocide van de Rohingya is een bijkomende reden. Min Aung Hlaing is toevallig de generaal die de macht greep tijdens de coup. De coup kwam ook net op tijd, op de morgen van de openingszitting van het vernieuwde parlement. Dit nieuwe parlement had de grondwet kunnen aanpassen ten nadele van de machtspositie van de militairen.
De nieuwe machtshebber riep de noodtoestand uit, schorste het parlement en beloofde ‘echte vrije’ verkiezingen binnen een jaar. In afwachting van die verkiezingen werden de belangrijkste kopstukken van de NLD samen met een lijst activisten gevangen genomen of op een zwarte lijst gezet. Aung San Suu Kyi zit opnieuw in gevangenschap en wacht een rechtszaak af onder de beschuldiging van illegale invoer en gebruik van walkie talkies. Meteen na de coup organiseerde de bevolking massale protesten. Dagelijks eisen duizenden demonstranten het herstel van de democratie, de vrijlating van Aung San Suu Kyi en vele anderen. De militaire junta zette harde middelen in om het protest te stoppen. Ze beperkte de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid en voerde een verbod op samenkomsten in. Ze laat mensen veroordelen en opsluiten zonder enige vorm van rechtspraak.
Ook de vakbond CTUM, waar het ACV al jaren mee samenwerkt en die pas sinds het begin van de democratie in 2011 openlijk kon werken, roept op tot manifestaties, civiele ongehoorzaamheid en stakingen. CTUM boycot het overleg met de militairen en roept op tot het lamleggen van de economie. Met als gevolg een sterke repressie van vakbondsmilitanten en -verantwoordelijken van CTUM, waarvan meerderen moesten onderduiken en vluchten.
Op vraag van onze vakbondscollega’s in Myanmar probeert het ACV samen met andere vakbonden en het Internationaal Vakverbond (IVV-ITUC) via internationale druk de democratie in het land te herstellen. Op 10 maart voerde bijvoorbeeld de Indonesische vakbond KSBSI, ook partner van WSM, met meer dan 100 vakbondsleiders actie aan de ambassade van Myanmar in Jakarta.
Er worden ook stappen gezet om de militaire junta in de internationale instellingen te isoleren, de onderhandelingen voor het handelsakkoord tussen de EU en Myanmar stop te zetten, bedrijven die zaken doen met de militairen in Myanmar onder druk te zetten en de inkomsten van de militaire junta te bevriezen en op te drogen.
Stijn Sintubin – ACV-International
