Hoe vaak was jij tegenwoordig je handen uitgebreid met zeep? Zeep is dezer dagen een trouwe bondgenoot om besmettingen te voorkomen. Of liever, de coronacrisis zorgde voor een groter bewustzijn over de desinfecterende kwaliteiten van dit alledaagse product. Op 15 april 2019 publiceerde het bedrijf CWS een artikel over het belang van handen wassen. Ze beweerden dat slechts 30 procent van de mensen de handen wast met zeep na het toiletbezoek. Jakkes. Benieuwd of dat cijfer het voorbije jaar is toegenomen … We mogen hopen van wel.
In de rubriek ‘Uit de kast’* snuisteren in de voorraadkast. We gaan op zoek naar alledaagse of minder alledaagse dingen en hun herkomst.
Rond 1880 begon William Lever met het maken van zeep met de naam Sunlight. Een zeep van goede kwaliteit, en betaalbaar bovendien. Met Sunlight zorgden de Lever Brothers (nu onderdeel van Unilever) er mee voor dat zeep steeds meer gemeengoed werd. Op het einde van de achttiende eeuw, begin negentiende, groeide het besef dat er een relatie bestaat tussen ‘schoon’ zijn en gezondheid. De mix van kennis over chemische processen en de stijgende vraag, bracht de industriële productie in een stroomversnelling.
Ignaz Semmelweis, een Hongaarse arts, tegenwoordig erkend als de vader van de antiseptische methode, werd in de jaren 1850 verguisd en als gewelddadig psychoot geïnterneerd. Hij ontdekte, nog voor Louis Pasteur de bacterie als schuldige van vele ziekten beschreef, dat handen wassen (weliswaar met bleekwater) het sterftecijfer van vrouwen in het kraambed drastisch verlaagde. In het ziekenhuis waar hij werkte, waren er twee kraamafdelingen. Op de ene werden vroedvrouwen opgeleid, op de andere studenten verloskunde. Er stierven beduidend minder vrouwen aan kraamvrouwenkoorts in de eerste afdeling. De reden? Studenten verloskunde gingen van de anatomiecolleges naar de kraamzaal, zonder hun handen te wassen en brachten zo de schuldige bacteriën mee.
Wist je dat een korte ingrediëntenlijst doorgaans een teken is van goede kwaliteit? Ik telde het aantal ingrediënten op een flesje Tahiti douchegel en kwam uit op 28. Op een verpakking van echt goede zeep vind je slechts enkele ingrediënten: plantaardige oliën, zouten voor het verzepingsproces, natuurlijke geurstoffen en soms verrijkingen, met karitéboter of arganolie bijvoorbeeld. Die basisingrediënten vind ik ook terug op mijn flesje douchegel, naast bewaarmiddelen, schuimbevorderende toevoegingen en kleurstoffen. Sommige van deze stoffen zijn oorzaak van allergische reacties.
Een essentieel bestanddeel van zeep zijn vetten. Dat kunnen dierlijke vetten of plantaardige zijn. Het meest gebruikte dierlijke vet voor commerciële zeep is rundvet, op grote schaal beschikbaar en dus één van de goedkoopste. Liever geen rundvet op je huid? Er zijn voldoende plantaardige zepen beschikbaar, gemaakt van palmolie, kokosnootolie of olijfolie bijvoorbeeld. Maar misschien mijd je ook liever palmolie, waarvoor in Indonesië hectaren ontbost worden? De keuze van een shampoo is soms een echte kopbreker.
En dan nog dit: microplastics. Ze komen voor in vele van onze alledaagse producten. Detergenten voor de vaat, voor de was, maar ook in onze verzorgingsproducten: scrubs, tandpasta, shampoo. De microscopisch kleine deeltjes plastic komen via onze afvoer terecht in het water, dragen bij aan de ‘plastic soup’ en komen in ons eten terecht. Ze vormen een bedreiging voor mens en milieu. De Plastic Soup Foundation ontwikkelde een handige app om te achterhalen of er microplastics in je verzorgingsproduct zitten. Download de app, scan je douchegel en je weet het meteen. En ja hoor, ook in dat flesje Tahiti douchegel …
Op zoek naar natuurlijke zepen? Je kent de Savon de Marseille vast en zeker. Hoorde je ook al over Aleppozeep? Gemaakt op basis van olijfolie en laurierbesolie, wordt deze eeuwenoude zeep geprezen om haar bijzondere zachtheid. Afkomstig uit de gelijknamige Syrische stad, brachten kruisvaarders de zeep mee naar Marseille, waar ze de makers van de Marseillezeep inspireerde. In Rwanda werken we samen met partners die beroepsopleidingen geven aan jonge mensen om hen kansen te geven op een job buiten de landbouw. Het maken van zeep is één van de modules. Misschien wil je zelf aan de slag? Het zou eenvoudig moeten zijn. Ga naar femma.be en zoek op schoon met eigen zeepjes. Een vakantieprojectje?
Tekst: Nancy Govaert (WSM)
Foto: Sincerely Media (Unsplash)
*Dit artikel verscheen al in het WSM-magazine
