Bloemen zijn krachtige symbolen. Mensen over heel de wereld gebruiken ze om belangrijke levensgebeurtenissen, overgangsrituelen en festivals te markeren. Geen bruiloft zonder bruidsboeket. Geen Valentijn of Moederdag zonder een bos rozen. Ook begrafenissen zijn zonder bloemen niet compleet. Achter deze bloemenpracht schuilen helaas vaak grote milieukosten en menselijk leed.
Met een jaarlijkse waarde tussen de 55 en 100 miljard Amerikaanse dollars, is de snijbloemenindustrie big business. De grootste producent van snijbloemen ter wereld is Colombia. In 2020 exporteerde het land naar schatting 660 miljoen stelen. Andere topproducenten zijn Ecuador, Sri Lanka en Kenia. Samen leveren zij een derde van alle in de EU verkochte rozen. China is een opkomende producent en ook buurland Nederland is een grote exporteur.
Veel bloemen worden gekweekt in enorme kwekerijen en kassen, soms op grote hoogte. Snijbloemen zijn dorstig. Dat draagt bij aan een hoog waterverbruik en verontreinigende afvloeiing van chemicaliën. Door koeling en langeafstandsvervoer in vliegtuigen komen grote koolstofemissies vrij -voor het beste resultaat moet een bloem immers in drie tot vijf dagen van veld naar vaas.
Valentijnsbloemen uit Colombia die naar Amerikaanse luchthavens worden gevlogen, zijn gemiddeld goed voor zo’n 360.000 ton CO2, zo berekende de International Council on Clean Transportation. Even in perspectief: dat zijn ongeveer 78.000 auto's die een jaar lang hebben gereden.
Nederland is een van ’s werelds grootste exporteurs van snijbloemen, maar ook onze noorderburen telen de meeste bloemen in verwarmde of gekoelde kassen. Dichter bij de markt, dat wel, maar toch mét een grote ecologische voetafdruk.
De bloemenindustrie schaadt niet alleen de planeet, ze treft ook de mensen. De arbeid op bloemenplantages is zwaar en vooral vrouwen ondervinden problemen door hun job. Een werkdag op een plantage kan oplopen tot 16 uur. Dat maakt het moeilijk voor vrouwen - die in vele landen het grootste deel van de beroepsbevolking uitmaken - om zwangerschapsverlof te krijgen en kinderopvang te vinden. In Kenia vormen vrouwen 60 tot 70 procent van de beroepsbevolking. Bloemen zijn er na thee het grootste exportproduct. Ook in Colombia is de bloemenproductie de grootste werkgever van vrouwen op het platteland.
‘Sinds de jaren 1990 zijn de arbeidsomstandigheden enigszins verbeterd, vooral door het gebruik van certificeringen’, zegt Jill Timms (PhD), medeoprichter van het duurzame snijbloemenproject aan de Universiteit van Coventry (VK). Toch worden veel werknemers in landen met een laag inkomen nog steeds onderbetaald en blijft chemische veiligheid een probleem. Ondanks de tekortkomingen van de industrie, merkt Timms op dat het ook kansen creëert voor handel en banen, vooral in verarmde regio's met ideale bloemgroeiklimaten.
Beslissen welke bloemen kan ingewikkeld zijn. Het opgeven van snijbloemen kan je ecologische voetafdruk verkleinen, maar het kopen ervan ondersteunt jobs lokaal en wereldwijd. Geen enkele koper kan de impact van de bloemenindustrie omkeren, maar consumenten kunnen wel communiceren met producenten en leveranciers, informatie inwinnen, vragen naar ethisch geproduceerde, duurzame bloemen, …. Fairtrade bloemen die strenge arbeids-en milieunormen garanderen, bestaan.
Conclusie: bespaar zeker niet op je ‘uitingen’ van liefde en blijf het vooral zeggen met een bloemetje. Maar ga op zoek naar Fairtrade en ecologisch. Deze vier vragen kan je bij je volgende aankoop aan de verkoper stellen.
De beste optie is wellicht je eigen bloemen laten groeien om cadeau te geven. Geen tuin ter beschikking? Geen probleem. Vlaanderen telt tal van zelfpluktuinen en meer dan 1.500 adressen waar biobloemen te koop zijn. Via de handige kaart op www.biomijnnatuur.be vind je vast een adres in jouw buurt.
De sleutel tot echte verandering zijn wetten die bedrijven verplichten om aan ketenzorg te doen. Zowel op Belgisch als Europees niveau zit er hieromtrent wetgeving in de pipe-line. Hier is wel politieke moed voor nodig. Maar WSM die al jaren op deze nagel klopt samen met het ACV, is hoopvol. Zoals de Europese Raad stelt, zijn crisissen zoals de huidige pandemie een test voor de mensenrechten en milieunormen. Die rechten en normen respecteren zal centraal staan in een duurzaam herstel van onze economie. Zodat elke roos zonder doornen zal zijn.
Jaklien Broekx
10 jaar geleden maakte WSM een beklijvend filmpje met Pascale Platel. De inhoud blijft nog steeds overeind.
Foto's via © Pexels en JOC Perú
