Reeds enkele maanden is de wereld in de ban van het coronavirus. In de media blijven we beelden zien van overvolle COVID-19-afdelingen, uitgeputte gezondheidswerkers en grafieken van stijgende en dalende cijfers. Maatregelen zijn genomen zodat de verspreiding van het virus kan tegengegaan worden. Mensen worden gevraagd thuis te blijven en, indien mogelijk, van thuis uit te werken.
Ook in onze partnerlanden in Afrika worden steeds meer gevallen van COVID-19 gemeld. Bij de melding van de eerste gevallen binnen hun landgrenzen, of zelfs daarvoor al, namen landen snel maatregelen. Scholen werden gesloten, markten en winkels deden de deuren dicht en grote samenscholingen werden verboden. Mensen worden aangespoord hun handen te wassen, in hun arm te hoesten en niezen en bij koorts snel een dokter op te zoeken.
Maar, wat als je een doktersbezoek moeilijk kunt betalen, zeker nu je je winkel moest sluiten? Misschien lukt een doktersbezoek nog net, maar wat met medicatie of een eventuele ziekenhuisopname?
Onze mutualistische partners strijden al decennialang voor betaalbare en kwalitatieve gezondheidszorg voor iedereen. Geen evidentie wanneer je bedenkt dat in onze partnerlanden gemiddeld maar 20% van de bevolking sociale zekerheid geniet. Mensen in de informele economie en de landbouwsector hebben veelal geen toegang tot het reguliere systeem, maar kunnen via kleine bijdragen aan een lokale mutualiteit hun ziektekosten laag houden. Zo kunnen mensen die verdachte symptomen vertonen een dokter opzoeken zonder financiële zorgen.
De rol van deze mutualiteiten blijft echter niet beperkt tot de ziekteverzekering. Ze spelen ook een hele grote rol bij sensibilisering en preventie. Ze zetten campagnes op zodat iedereen toegang heeft tot informatie over het voorkomen van ziektes. Zo verspreiden onze mutualistische partners nu affiches rond de preventiemaatregelen omtrent corona. UTM (Union Technique de la Mutualité), onze partner in Mali, vertaalde bijvoorbeeld de maatregelen naar verschillende lokale talen en er wordt gebruik gemaakt van pictogrammen, zodat iedereen de hygiënemaatregelen kan begrijpen en toepassen. GRAIM (Groupe de Recherche et d’Appui aux Initiatives Mutualistes), onze partner in Senegal, organiseert samen met een bekende artiest radio-uitzendingen op een lokale jongerenradio. Zo maken ze het thema bespreekbaar voor een publiek dat anders moeilijk bereikbaar is.
Daarnaast zijn mutualiteiten ook een ideale schakel tussen de overheid en de bevolking. Als middenveldorganisatie staan de mutualiteiten veel dichter bij de mensen zelf. Ze weten wat leeft, wat werkt en waar de pijnpunten liggen. Dit kunnen ze gebruiken in (lokale) overlegplatformen om de crisis tegen te houden. Zo zorgde DynaM (Dynamique Mutualiste), onze partner in Guinee, dat ze deel uitmaken van het ‘comité régionale COVID-19’ in Mamou. Dit comité verzekert de coördinatie en de evaluatie van de uitvoering van de genomen gezondheidsmaatregelen.
Ook zijn mutualiteiten ideale kanalen voor de overheid om boodschappen dicht bij de bevolking te brengen. Zo deelt onze partner GRAIM regelmatig boodschappen van het ministerie van gezondheid op zijn facebookpagina. In DR Congo, waar het vertrouwen in de regering na verschillende tegenstrijdige boodschappen over gekende gevallen in het land enorm geslonken is, worden mutualiteiten gezien als een betrouwbare bron van informatie.
Door zich op regionaal en zelfs nationaal niveau te gaan organiseren, nemen mutualiteiten ook steeds meer de rol van waakhond op zich. Ze kunnen rapporteren waar moeilijkheden zijn, waar dringend nood is aan extra beschermingsmateriaal, bij welke gezondheidsstructuren de regels niet worden nageleefd. Dit gebruiken ze om het lokaal, regionaal en nationaal bestuur te beïnvloeden zodat het beleid aangepast wordt aan de realiteit van de bevolking. Zo leggen nationale platformen druk op hun overheid om de juiste stappen te nemen in de strijd tegen deze pandemie. Door hun rol van middenveldorganisatie op te nemen tonen ze hun meerwaarde aan en streven ze om een erkende actor te worden bij de uitvoering van het beleid van de regering.
Reeds lange tijd erkennen steeds meer landen in Afrika het belang van toegang tot betaalbare en kwalitatieve gezondheidszorg voor iedereen. Maar de theorie in praktijk omzetten blijkt niet evident te zijn. Alle acties die mutualiteiten nu opnemen binnen de strijd tegen deze pandemie, van sensibilisering van de bevolking tot druk leggen bij de overheid voor gepaste maatregelen, maken deel uit van de dagelijkse werking van onze mutualistische partners. Deze coronacrisis bevestigt nog maar eens de meerwaarde van mutualiteiten. Het maakt dan ook duidelijk dat deze pandemie niet enkel mag aanzetten tot humanitaire hulp om mensen in nood te helpen. Ook een structurele aanpak waarbij een duurzame sociale bescherming wordt uitgebouwd is noodzakelijk om in de toekomst de impact van pandemieën te verkleinen.
Geschreven door Laure Speecke, Dienst Internationale Samenwerking van de Landsbond CM
