In Burundi is het niet vanzelfsprekend dat je de zorg kunt krijgen die je nodig hebt. Een ziektekostenverzekering hebben de meeste inwoners niet en een strategie vanuit de overheid om mensen toegang tot zorg te verzekeren ontbreekt. Concreet betekent het dat de patiënt voor alle kosten zelf opdraait. Maar omdat velen geen reserves hebben, kan de behandeling van één gezinslid enorme gevolgen hebben voor heel het gezin. Om dit probleem aan te pakken, organiseren burgers zich in gezondheidsfondsen.
In veel landen, ook bij ons, zorgen gezondheidsfondsen voor financiële bescherming wanneer mensen zorg nodig hebben: tussenkomst voor medicijnen, bij een verblijf in het ziekenhuis of een medische behandeling. Vooral kwetsbare mensen krijgen zo de zorg die ze anders niet zouden kunnen betalen. Maar lang niet overal is aansluiting bij zo’n fonds verplicht. Zo ook in Burundi. MUNASA, een federatie van 73 gezondheidsfondsen verspreid over het land, telt zo’n 100.000 leden. Zij sloten zich op eigen initiatief aan. Christian Ruzobavako, een timmerman uit Bugendana, ondervond er de voordelen van. Na een werkongeval kwam hij in het ziekenhuis terecht. Omdat hij lid is van MUNASA, moest hij vooraf niets betalen. Nadien bedroeg zijn rekening een vijfde van de kosten, de rest paste zijn gezondheidsfonds bij. ‘Een ongeval is snel gebeurd, ik was heel blij dat ik lid ben van MUNASA’, vertelt Christian.
Gezondheidsfondsen sluiten overeenkomsten met gezondheidscentra, waardoor leden geen kosten vooraf moeten betalen en ze verzekerd zijn van zorg. MUNASA biedt niet alleen medische dekking, maar ondersteunt ook economische zelfredzaamheid. Gezinnen worden geholpen met spaar- en kredietgroepen en via een solidariteitsketen kunnen ze een geit krijgen. De dieren zorgen voor melk, vlees en mest. Tot nu toe kregen bijna 6000 gezinnen een geit. Deze initiatieven zijn zeer welkom voor mensen die vaak niet weten van welk hout pijlen te maken. Het helpt hen niet alleen om beter te leven, maar maakt ook het lidgeld voor het gezondheidsfonds betaalbaar.
De rol van MUNASA in de opbouw van toegankelijke gezondheidszorg in Burundi valt niet te onderschatten. Toch blijft een groot deel van de bevolking onverzekerd. Slechts één op tien inwoners, vooral ambtenaren en formele werknemers, hebben een ziektekostenverzekering via hun werk. De informele sector – zoals de mensen die een stuk grond bewerken en daarvan leven en dat is de meerderheid van de bevolking - valt buiten het systeem en moet zich wenden tot initiatieven zoals MUNASA. Coördinator Idesbald Nsabimana: ‘De grote uitdaging ligt in het opschalen. We zijn ons ervan bewust dat we nog een te klein deel van de meer dan 12 miljoen inwoners bereiken. Maar zonder overheidssteun is het heel moeilijk om uit te breiden. Wij blijven er bij de overheid voor pleiten dat gezondheidsfondsen deel kunnen uitmaken van een globaal systeem van gezondheidszorg, dat iedereen toegang geeft.’
Een belangrijke stap is de oprichting, samen met andere federaties, van CONAMUS. Via wederzijdse afspraken zorgt dit netwerk ervoor dat leden ook buiten hun eigen regio toegang hebben tot zorg en dat betekent een belangrijke uitbreiding van de aangeboden diensten. Daarnaast werkt MUNASA aan een project om de toegang tot betaalbare medicijnen te verbeteren, een groot probleem in Burundi. Een eigen netwerk van apotheken zou betekenen dat leden essentiële geneesmiddelen tegen redelijke prijzen kunnen verkrijgen.
Sociale bewegingen zoals MUNASA laten zien dat gemeenschapsinitiatieven onmisbaar zijn in landen waar de overheid tekortschiet. ‘Mensen verbinden om samen aan een gezonde en rechtvaardige wereld te bouwen, daar gaat het om’, stelt Idesbald. ‘Gezondheidsfondsen komen niet alleen tussen in de ziektekosten, maar informeren ook mensen over gezondheid. Bovendien werken ze mee aan beleid dat gezondheid voor iedereen centraal stelt. Want zonder broodnodige politieke steun blijft toegang tot gezondheidszorg een enorme uitdaging.’
Wat we vandaag onthouden is dat de kracht van onderlinge solidariteit tienduizenden Burundezen een essentieel vangnet biedt. Dat is op zich al een sterk signaal aan de Burundese regering om werk te maken van een sociale zekerheid waar heel de bevolking baat bij heeft.
Munasa werkt al vele jaren samen met WSM en CM.
Foto: een groep mensen na een ledenbijeenkomst van Munasa. Mensen verbinden om samen aan een gezonde en rechtvaardige wereld te bouwen, daar gaat het om! © Santiago Fischer, WSM
