De bouwwerven van Qatar en recent nog die van Borealis in de Waaslandhaven tonen aan dat mensenrechtenschendingen nog veel voorkomen en dat bedrijven heel vaak een andere kant op kijken. Op een boogscheut van het parlement voerde een coalitie van ngo’s en vakbonden actie om de zorgplichtwet gestemd te krijgen, onder het motto #MadeWithRespect, een campagne gecoördineerd door 11.11.11. De actievoerders waren gewapend met verkeersborden om de parlementsleden ‘de juiste weg te wijzen’. Er ligt al meer dan 1 jaar een wetsvoorstel op tafel, maar er zit ‘vertraging’ op.
Bij de productie van ontelbare goederen en diensten komen schendingen van mensenrechten, milieunormen en sociale standaarden voor, maar deze verdwijnen in geglobaliseerde toeleveringketens uit het zicht. Denken we maar aan de delfstoffen in onze telefoons, of de Oeigoerse dwangarbeiders die ondermeer kleding en zonnepanelen voor de wereldmarkt produceren.
'Volgens cijfers van de Internationale Arbeidsorganisaties sterven er elk jaar 1,9 miljoen mensen door arbeidsongevallen en beroepsziektes. Velen van hen werken in internationale waardeketens. Vele doden kunnen vermeden worden als bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen en de risico’s in hun waardeketen aanpakken. Elke dag uitstel betekent meer doden', legt Sara Ceustermans van de ngo WSM uit.
Internationale bedrijven steunen vaak ondoorzichtige kluwens van onderaanneming, outsourcing, sociale dumping. Daarin gaan veel wantoestanden schuil. Een zorgplichtwet moet garanderen dat bij de productie van goederen en diensten die in België op de markt komen, mensenrechten, internationale sociale standaarden en milieunormen gerespecteerd worden. Dat is goed voor mens en milieu wereldwijd, voor Belgische werknemers, en voor bonafide Belgische bedrijven. Daarom willen we dat het parlement het wetgevend werk snel terug oppikt.
Anderhalf jaar geleden werd in het Belgische parlement een wetsvoorstel neergelegd dat zorgplicht zou opleggen aan bedrijven die actief zijn in het buitenland. Hierop volgde een hoorzitting waarin bedrijven, vakbonden en specialisten het woord kregen. Sindsdien is het wetgevend werk nauwelijks opgeschoten. Op 21 september werd er opnieuw een hoorzitting gehouden. 'We kunnen niet wachten op het Europese proces. Volgens EU commissaris Reynders zal het minstens 5 jaar duren voordat de Europese richtlijn in nationale wetgeving is omgezet. De mensenrechten kunnen niet zo lang wachten,' sprak Laura Eliaerts (ACV-CSC International). Het Belgische wetsvoorstel straalt veel ambitie uit, met een verplichting voor alle bedrijven om zorg te dragen voor de mensenrechten, arbeids- en milieunormen in hun keten, en de mogelijkheid om hen aansprakelijk te houden. Alleen moet die wet nog dus door het parlement. Voor de werknemers, verstopt in de toeleveringsketens overal ter wereld, kan zinvolle wetgeving het verschil betekenen tussen leven of dood. De wet als ultieme verdediging.
Onze buurlanden, onze belangrijkste handelspartners, hebben al zo'n wet; op Europees niveau zit er ook regulering in de pijplijn. België kan daarbij niet achterblijven. Consumenten, middenveld en zelfs bedrijven vragen om maatregelen om milieu, werknemers en mensenrechten te beschermen. Daarom roepen we het parlement op om voortgang te maken met het werk aan deze wet.
