'Het is nu dat het financiële risico van ziekte nog groter wordt en de steun van de mutualiteit nog belangrijker'. Aan het woord is Sylvie Kabuya Feza, provinciale coördinatrice van CGAT in Noord-Kivu, Democratische Republiek Congo. CGAT, Centre De Gestion Des Risques Et D’accompagnement Technique Des Mutuelles De Santé, ondersteunt en werkt samen met mutualiteiten in de provincie. We spraken ook met Augustin Mapendo Ndaliko, die als adviserend geneesheer voor de mutualiteit MUSOSA werkt, actief in de regio’s van Beni en Butembo, ook in Noord-Kivu.
'We zijn een nationale organisaties die samenwerkt met mutualiteiten, bilateraal en in netwerken. Daardoor kunnen we een strategisch visie en aanpak opzetten, die bouwt aan een goed uitgewerkt gezondheidssysteem en sociale bescherming voor het hele land. Daarin pleiten we ook voor een sterke rol voor mutualiteiten. We vinden het essentieel dat de bevolking zelf mee vorm kan geven aan de gezondheidsaanpak, wat via een mutualiteit mogelijk is.'
Sylvie: 'Dit heeft effecten op twee manieren. Eerst en vooral zorgt het intenser worden van het conflict voor andere gezondheids- en zorgnoden. We zien verwondingen door de geweldplegingen en acute ondervoeding, vooral bij kinderen. Sommige ziektes komen nu vaker voor. Niet al deze vragen worden ondervangen door de mutualiteiten en de lokale gezondheidscentra. Bijvoorbeeld Artsen Zonder Grenzen is ook aanwezig om aan de grotere nood tegenmoet te komen.'
Augustin: 'We merken ook andere noden op vlak van mentale gezondheid, die hebben we nu geïntegreerd in ons basispakket. We openden voedingscentra en zorgden voor mobiele klinieken voor de vluchtelingen. Een structureel probleem zijn de verkrachtingen, die veel schade aanrichten bij de vrouwen die er slachtoffer van zijn en ook specifieke zorgen vergen.'
Sylvie: 'Daarnaast raakt de gebruikelijke werking van de mutualiteiten verstoord. De huidige veiligheidssituatie belemmert activiteiten, zoals het administratief opvolgen van de terugbetalingen voor leden in de belegerde stad Goma, of sensibiliseringsacties rond het belang van mutualiteiten in de gezondheidsregio’s dicht bij de gevechtslinies. De onveiligheid heeft ook gezorgd voor een economische crisis, waardoor vele leden hun bijdrage niet kunnen betalen. Dit vraagt een andere aanpak langs onze kant. We moeten ons zo organiseren dat mensen die vluchten zich doorheen gans het jaar kunnen aansluiten bij de mutualiteit, zonder proefperiode. 
Ondanks de uitdagingen besloten we door te werken, het is nu dat het financiële risico van ziekte nog groter wordt en de steun van de mutualiteit nog belangrijker.'
Augustin: 'Dat geldt ook voor ons. We zetten ons werk verder, in de hoop op beterschap. Een mutualiteit bouw actief aan een cultuur van solidariteit in haar gemeenschap. Daar ligt een sterke basis voor een betere toekomst.'
(*) De Congolese bevolking in Oost-Congo leeft al dertig jaar in een onzekere context, met geweldplegingen door gewapende groepen die in de regio’s actief zijn. De redenen voor dit conflict en de onveiligheid zijn divers en complex, maar de bodemrijkdom van Congo is alvast een belangrijke factor. Sinds enkele jaren is het conflict in de provincie Noord-Kivu opnieuw intenser geworden, waar de inwoners van Beni, Butembo en Bunia slachtoffer van werden. Vele duizenden mensen werden vermoord, huizen werd verbrand en mensen moesten hun hebben en houden achterlaten. Sinds het najaar van 2023 is gewapende groep M23 – ondersteund door buitenlandse overheden – aan een offensief bezig dat hen nog verder deed oprukken richting steden Sake en Goma. Hierdoor moesten nog meer inwoners hun thuis achterlaten en vluchten naar Goma. Ongeveer 800.000 mensen bevinden zich nu in vluchtelingenkampen rond Goma. Bovendien is er voedselonzekerheid, omdat de wegen tussen de landbouwregio’s en de grote steden niet meer gebruikt kunnen worden. Een voorzichtige inschatting spreekt van 6 miljoen doden door dit dertigjarige conflict.
