Interview met Igor Sédonou, vakbondsman Sydémines, Togo
In januari 2020 stelden wij Jules en John aan je voor. Ze werken voor hetzelfde bedrijf. Jules doet dat in Togo, John in België. Beiden zijn vakbondsafgevaardigde. Elk aan hun eind van de cementketen, wezen ze op de tekortkomingen van hun onderneming. Wij vroegen ons af hoe het vandaag gaat in Tabligbo, Togo. Heeft Jules’ moedige aanklacht over lage lonen, ongezonde werkomstandigheden en belasting van het leefmilieu tot verandering geleid? En had de aandacht die wij er in België aan besteedden enig effect?
Het antwoord is ja. De documentaire Het grijze goud, die WSM, ACV en ACV BIE samen opnamen, werd zowel in België als in Togo vertoond aan afgevaardigden van het bedrijf. Ook vertegenwoordigers van de Togolese regering kregen de ?lm te zien. ‘Iemand moet zich opofferen om de rechten van arbeiders te verdedigen’, zegt Jules tijdens één van de interviews. Zijn werk als militant voor vakbond Sydémines maakt hem helaas kwetsbaar. Hij durft ons niet meer te woord te staan, uit vrees voor zijn job. Aan het woord is daarom Igor Sédonou, full time vakbondsman.
‘Mijn naam is Sédonou. Ik ben 45, getrouwd en vader van drie. Tussen 2002 en 2016 werkte ik voor Fortia Cement. Mijn werkgever zette me op straat omwille van mijn syndicaal en-gagement. Sindsdien ben ik full time vakbondsman.
De arbeidsomstandigheden in het Tabligbo-mijngebied waren verschrikkelijk. Bij Fortia Cement stond een eenvoudige Go Home gelijk aan een ontslag op staande voet en een bewaker die je eruit schopte. We werkten buitensporig veel overuren, onbetaald. Sociale zekerheid bestond amper. 80 procent van de werknemers was niet geregistreerd bij de sociale zekerheidskas. Er gebeurden regelmatig arbeidsongevallen. Gekwetste werknemers werden aan hun lot overgelaten. Het was ondraaglijk. Maar zwijgen kon ik niet. Daarom ging ik bij de vakbond.
Vandaag zijn we in dialoog met Jules’ werkgever: de bedrijfsleiding van Scantogo, een dochterbedrijf van het internationale Heidelberg Cement. Dankzij de vertoning van de documentaire, kwamen de onderhandelingen pas echt goed op dreef. We hopen de leef- en arbeidsomstandigheden van 200 werknemers te verbeteren. Zij werken via een onderaannemer en ontberen verschillende voordelen. Het is mijn droom dat alle werknemers, zonder uitzondering, kunnen genieten van dezelfde voordelen: loon naar werk, persoonlijke beschermingsmiddelen, toegang tot de ziekenboeg, medische opvolging en een ziektekostenverzekering. Scantogo moet kiezen voor correcte arbeidscontracten voor iedereen. Alleen zo voorkom je dat er twee categorieën werknemers ontstaan: zij die rechtstreeks in dienst zijn en bevoorrecht en zij die werken via tussenpersonen en steeds opnieuw in hun rechten geschonden worden.’
Op de vraag hoe het gaat met het vakbondswerk vandaag en wat de vooruitzichten voor de toekomst zijn, antwoordt Sédonou genuanceerd.
‘De interviews met Jules hebben effect gehad. Maar de situatie is complex. Sinds de goedkeuring van een nieuwe nationale arbeidswet in juni ‘21, vreest ieder vakbondslid voor z’n baan. De nieuwe wet schafte de bescherming van personeelsvertegenwoordigers af. Nochtans ondertekende Togo internationale verdragen over vakbondsvrijheid. Toch blijven we vastbesloten om te vechten. Zeker nu we weten dat we niet alleen staan en dat ons verhaal zelfs in België wordt gehoord.
Ik wil de Belgische lezer daarvoor bedanken. Het partnerschap met WSM, ACV en ACV BIE was van groot belang voor wat wij de afgelopen vijf jaar in de mijnbouwsector hebben kunnen bereiken. Dankzij ons werk zijn werknemers zich meer dan ooit bewust van hun rechten en plichten en vooral van het belang van vakbondsacties. Voor meer dan 2.000 arbeiders verkregen we een registratie bij de sociale zekerheidskas, betere lonen, recht op betaald verlof en medische opvolging. Telkens wanneer werkgevers hun toevlucht namen tot onderaannemers om hun verplichtingen te omzeilen, stelden wij dat onrecht aan de kaak. Bij de overheid dienden we een voorstel in, dat in de wet werd opgenomen. Werken via onderaannemers staat voortaan gelijk aan handel in arbeidskrachten. En dat is strafbaar: een sterk argument in de huidige onderhandelingen met Scantogo.’
Als je er de website van Heidelberg Cement op naleest, zie je dat Scantogo via de Stichting Heidelberg Togo bomen plant en scholen, huizen en waterputten bouwt. Wij vragen Sédonou wat de gemeenschap daarvan vindt.
‘Het is voor het eerst dat een bedrijf in Togo die moeite neemt. Daarvoor fe-liciteer ik Scantogo. Toch moeten we waakzaam blijven. Samen met men-senrechtenorganisatie SADD (ook partner van WSM) ondervroegen wij de bevolking van Sika Kondji, bij Ta-bligbo. In tegenstelling tot wat online te lezen staat, voelt de bevolking zich niet betrokken. Volgens de bewoners zijn de werken louter bedoeld om het imago van het bedrijf op te smukken.
Aan de pers verklaarden zij: ‘Als Scantogo onze gemeenschap echt wil ontwikkelen, dan moet het bedrijf onze enige bron van inkomsten respecteren: ons land. Scantogo onteigent onze gronden, of betaalt veel te lage pachtprijzen. Onze gewassen raken vernield door vervuiling. Er is geen enkele compensatie. In onze ogen vormen de kosten die de Heidelberg Stichting maakt, slechts een minimale compensatie voor de schade die wij echt lijden.’ Daarom is het belangrijk dat wij als vakbond dichtbij de mensen staan. We willen de vinger aan de pols houden. Alleen zo kunnen we opsmuk doorprikken en ervoor zorgen dat goede bedoelingen van bedrijven echt tot duurzame verandering leiden.’
Dus ja! Een artikel publiceren, een gift overmaken aan WSM, het vertonen van een documentaire: wat wij doen hier, kan elders een groot verschil maken. Jules en Sédonou weten dat ze niet alleen staan. Daar putten zij moed uit. Het geeft hen letterlijk de kracht om door te zetten en te blijven opkomen voor een écht rechtvaardige, duurzame en participatieve samenleving.
Zelf deel uitmaken van de storm? Steun WSM met een gift via www.acties.wsm.be of via de WSM-giftenrekening.
Interview uit WSM-magazine 8, december 2021 | Tekst door Katrien Liebaut en Nancy Govaerts - Foto © Fabrice Debatty
