Met bijna 22% (cijfers 2018) is België de derde belangrijkste importeur van Dominicaanse cacao. En dat is goed nieuws, want de Dominicaanse Republiek is op haar beurt ’s werelds nummer één op vlak van biologische cacao. Dat wil zeggen: fair trade, duurzame cacao geproduceerd met zorg voor mens en natuur. Dat is net wat België wil promoten met het Beyond Chocolate initiatief: zorgen voor duurzamere ketens. Om concreter vat te krijgen op die ‘zorg voor mens en natuur’, organiseerden WSM en de Belgische ambassade bevoegd voor de Dominicaanse Republiek op 24 maart 2021 een eerste rondetafel over duurzame cacao en hoe beide landen hier samen werk van kunnen maken.
De Dominicaanse begint niet van nul. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was het de Duitse ontwikkelingssamenwerking die een groots programma opzette om de Dominicaanse cacaoketen eerst te organiseren en dan te verduurzamen. Met het resultaat dat er vandaag staat. Zowat 60 à 70% van de Dominicaanse cacao is Fair Trade gecertifieerd, met tienduizenden producenten die het bewustzijn en de kennis hebben om een biologisch en kwalitatief product af te leveren. Met opvolging, ondersteuning en begeleiding van de producenten door de overkoepelende organisatie CONACADO, de Confederación Nacional de Cacaocultores Dominicanos, die van een ontwikkelingsproject naar een uitgebreide structuur met een commerciële groep, een coöperatieve en een NGO is geëvolueerd.
Desondanks blijven er uitdagingen. Want hoe hoog duurzame handel ook in het vaandel gedragen wordt, die duurzaamheid dekt niet voor iedereen dezelfde lading. De cacao mag dan biologisch zijn, en de prijs vast en zeker eerlijker en stabieler, het label helpt de cacaoboeren nog niet aan een pensioen en sociale zekerheid, of toegang tot een krediet. En daarin kan dit Belgisch initiatief misschien wel een meerwaarde bieden.
Die rechtenbenadering, meer bepaald het recht op sociale bescherming en waardig werk, is nu net waar het programma van WSM en ACV in de Dominicaanse Republiek op inzet. En dat programma reikt tot in de cacaosector, waar bijvoorbeeld de boerinnenorganisatie CONAMUCA (Confederación Nacional de Mujeres Campesinas) inzet op het versterken van vrouwelijke cacaoproducenten (het aandeel van vrouwelijke cacaoproducenten in de Dominicaanse is amper 18%).
Zo wordt vooreerst ingezet op het vormen en versterken van coöperatieven. Vandaag hebben de vrouwen zich georganiseerd in verenigingen (in de regio Monte Plata in het centrum van de Dominicaanse heeft CONAMUCA zo’n 18 verenigingen van cacaoproducenten), maar zonder juridische structuur. En dat heeft zijn gevolgen. Want individueel zijn de vrouwen te klein als producente om een krediet te krijgen om hun activiteit uit te breiden. En bovendien beschikken de vrouwen in de meeste gevallen niet eens over de eigendomspapieren van het land dat ze (soms al verschillende generaties) bewerken. Het oprichten van een coöperatieve structuur laat de vrouwen toe hun vereniging een formeel socio-economisch karakter te geven, waarmee ze samen kredieten kunnen krijgen, en extra diensten kunnen opzetten voor en door henzelf.
Daarnaast blijft een degelijke toegang tot sociale bescherming, nochtans een mensenrecht, een uitdaging voor de cacaoproducenten. Ze beschikken allen over de SENASA, de gratis toegang tot de Dominicaanse basisgezondheidszorg (het basispakket, zeg maar) en daarnaast over een solidariteitskaart met toegang tot verschillende assistentieprogramma’s, maar een statuut en toegang tot een adequate dekking hebben ze daarmee niet.
Samen met de Dominicaanse vakbond CASC en hun dienst AMUSSOL heeft CONAMUCA dit jaar dan ook een pilootprogramma opgezet om de boerinnen, leden van CONAMUCA, een échte toegang tot de Dominicaanse sociale zekerheid te geven. AMUSSOL richt zich als sociale zekerheidskas van de CASC vooral op de informele sector, in de steden vooral in de transport, bouw, schoonmaak, straatverkopers en andere sectoren. AMUSSOL faciliteert als virtuele werkgever de toegang van deze informele werknemers tot de sociale zekerheid. Door de samenwerking met CONAMUCA stelt AMUSSOL haar diensten nu ook open voor boerinnen, de zowat achtduizend leden van CONAMUCA, die daarmee een échte dekking krijgen, met een pensioen, een arbeidsongevallenverzekering, en een uitgebreidere ziekteverzekering. Het pilootprogramma werd op 17 maart 2021 afgetrapt, met als eerste stap de cacaoproducenten in Monte Plata.
door Gijs Justaert
foto's © Fran Afonso
