Sinds het virus in Afrika werd vastgesteld, zien we dag na dag een toename van het aantal besmettingsgevallen. Begin april maakten 51 landen, dat is bijna het hele continent, melding van slachtoffers binnen hun grenzen. Pas eind maart werden in Afrika de eerste maatregelen om COVID-19 te bestrijden, genomen. Land na land besliste markten en winkels te sluiten, er werd een avondklok ingesteld en burgers werd verzocht thuis te blijven en zo veel mogelijk hun handen te wassen. Het spreekt voor zich dat deze maatregelen een enorme uitdaging vormen voor een werelddeel waar 90 procent van de werkgelegenheid informeel is en (extreme) armoede het dagelijkse leven van het grootse deel van de bevolking bepaalt.
Van Kinshasa tot Dakar over Cotonou, overal moet je vaststellen dat quarantainemaatregelen moeilijk af te dwingen zijn, ja soms zelfs onmogelijk. De overgrote meerderheid van de Afrikanen heeft geen vaste job en trekt zelf zijn plan om aan een inkomen en voedsel te geraken. Ze hebben geen loon en al helemaal geen uitkering wanneer ze niet kunnen werken. Wanneer zij in quarantaine moeten gaan is er geen inkomen, geen voedsel, geen medische zorgen, niets. Thuis blijven is voor hen geen optie.
Hoe doe je dat, opgesloten zijn in een sloppenwijk en met je gezin leven op enkele vierkante meters? Hoe was je je handen als je nauwelijks water hebt, laat staan zeep? Hoe overleef je wanneer je je oogst niet meer kan verkopen op de plaatselijke markt omdat die gesloten is?
“Als jullie maatregelen nemen die de bevolking uithongeren, zijn ze gedoemd genegeerd te worden en zullen we nooit enig resultaat boeken.” Patrice Talon, president van Benin, 29 maart. Hij weigerde de bevolking te verplichten thuis te blijven, omdat zij zich onmogelijk aan deze maatregel zouden kunnen houden. 
Ook in Afrika zijn onze partnerorganisaties aan het werk om deze crisis in te dijken: vakbonden, gezondheidsfondsen, coöperaties, vrouwenorganisaties, allen nemen ze hun verantwoordelijkheid.
De coronacrisis legt vele pijnpunten in onze geglobaliseerde wereld bloot, bijvoorbeeld hoe ongelooflijk ongelijk hij is. Tegelijk maakt ze duidelijk hoe levensbelangrijk sociale bescherming is.
Een sterke sociale bescherming zorgt ervoor dat slachtoffers toegang krijgen tot de nodige medische zorgen en zorgt ook voor een vervangingsinkomen voor mensen die niet meer mogen of kunnen werken. Hoewel zij zich oprecht zorgen maken over de moeilijke weken die ongetwijfeld in het verschiet liggen, zijn onze partners meer dan ooit overtuigd van het belang van hun missie: werk maken van een inclusieve sociale bescherming in hun land.
In eerste instantie leggen onze partners zich toe op het informeren en het sensibiliseren van hun leden en landgenoten. De mutualiteiten gaan tot bij de meest kwetsbare dorpsbewoners om hen de preventiemaatregelen aan te leren en zeep en maskers uit te delen. Ze gaan naar de gezondheidscentra die ze beheren om hen voor te bereiden op de epidemie en de toestroom van zieken die er de komende dagen en weken zal zijn.
In Burkina Faso is een staat van alarm afgekondigd en de regering neemt verschillende maatregelen om de epidemie in te dammen. Sinds 27 maart zijn verschillende grote steden in het land, waar besmettingen zijn gemeld, in quarantaine geplaatst en zijn scholen voorlopig gesloten. In de media (televisie, radio en geschreven pers) worden preventieboodschappen verspreid, waarin de aandacht wordt gevestigd op naleving van hygiënemaatregelen: gebruik van alcoholische gel, vermijden van lichamelijk contact, dragen van een masker, enz. Voor al deze maatregelen moet 4,45% van het BBP worden vrijgemaakt.
Deze gezondheidscrisis komt bovenop de moeilijkheden waarmee onze partners al te maken hebben. Sinds 2015 is het land slachtoffer van terroristische aanslagen die hebben geleid tot naar schatting meer dan 700.000 binnenlandse ontheemden. Regio's die gespaard zijn gebleven van het geweld zijn overbevolkt geraakt. Gevolg: een gebrek aan water, voedsel, medicijnen en ruimte. In het land worden talrijke kampen opgezet, waar promiscuïteit en slechte hygiënische omstandigheden heersen. Het nationale multi-stakeholdersnetwerk voor sociale bescherming in Burkina Faso (RNMA-PS/BF), waarvan onze partners lid zijn, voert vele acties voor de ontheemden. Het tegengaan van de verspreiding van een epidemie zoals het coronavirus kan in een dergelijke context alleen maar moeilijker zijn.
In Mali is er nog discussie over de te nemen maatregelen. In het hele land is de noodtoestand op gezondheidsgebied afgekondigd en preventieve maatregelen worden er op grote schaal verspreid. De regering startte een fonds op om de huidige pandemie te bestrijden. De toestand blijft er extreem zorgwekkend omdat ook Mali reeds vele jaren geteisterd wordt door jihadistisch geweld en conflicten tussen gemeenschappen. Een acuut gebrek aan middelen gaat er gepaard met permanente onveiligheid.
De mutualiteit UTM, partnerorganisatie van WSM in Mali, heeft materiaal ontwikkeld en verspreid om haar personeel, vrijwilligers en leden te informeren en sensibiliseren. De informatieborden werden niet alleen naar werkplekken gestuurd, de boodschappen werden ook uitgezonden via lokale radiostations om zo veel mogelijk volk te bereiken. Daarnaast zijn er ook kits met vloeibare zeep en alcoholische gel geplaatst in de lokale kantoren en in de gezondheidscentra.
In de Democratische Republiek Congo komt de COVID-19 epidemie bovenop een toch al moeilijke nationale situatie: malaria en het ebolavirus eisen nog steeds veel slachtoffers, en de onveiligheid in het oosten van het land blijft duren. Bovendien is er een ernstig gebrek aan ziekenhuizen en labo’s voor het testen en verzorgen van besmette patiënten. De noodtoestand is er uitgeroepen. Gezien de concentratie van de bevolking in de steden en de precaire omstandigheden waarin zij leven, is het zeer waarschijnlijk dat de maatregelen van de regering onvoldoende worden nageleefd.
Het MOCC, partner van WSM en koepel van sociale bewegingen die bijna 85.000 leden vertegenwoordigd, heeft alle leidinggevenden en vertegenwoordigers van haar ledenverenigingen gevraagd om de voorzorgsmaatregelen aanbevolen door de WHO en de regering te verspreiden naar alle leden. Zij manen hen aan thuis te blijven, afstand te nemen, gebruik te maken van maskers en desinfecterende gel, etc. Er is helaas al een stijging van de prijs van maskers en desinfecterende gel waargenomen, waardoor deze beschermende producten voor een groot deel van de bevolking ontoegankelijk zijn.
In Benin werken WSM en CNV samen om de bevolking te sensibiliseren en hen te leren wat ze kunnen doen om de verdere verspreiding van het virus te beperken.
Deze wereldwijde gezondheidscrisis herinnert ons aan de noodzaak van solidariteit, zowel binnen de verschillende landen die door de epidemie worden getroffen als tussen de continenten. Bij de bestrijding van dit virus kan niemand achtergelaten worden.
