Naar de dokter kunnen als het nodig is, zonder in financiële problemen te komen. Willen we dat niet allemaal? Het is één van de targets van de Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, dus tegen 2030 moet het ook effectief verwezenlijkt zijn. Daarom werken Afrikaanse staten in een razend tempo aan de invoering van de Couverture Maladie Universelle – kortweg CMU - die een universele gezondheidsdekking beoogt. ‘Alleen dankzij sterke mutualiteiten zal het opzet slagen’, stelt de tweede Internationale Conferentie van het AIM. Die vond plaats op 22 en 23 januari in de Togolese hoofdstad Lomé. Samen met hun Afrikaanse partnerorganisaties zaten Wereldsolidariteit en CM op de eerste rij.
Het AIM - Association Internationale de la Mutualité - verenigde voor deze tweede Internationale Conferentie meer dan 200 leiders van ziekenfondsen uit 30 landen in Afrika en Europa. Ze vertegenwoordigen ongeveer 240 miljoen mensen. Onder het thema Uitdagingen voor de mutualiteiten in de 21e eeuw vroeg de Conferentie aandacht voor de rol van mutualiteiten in het realiseren van de CMU en – breder – in het uitbouwen van een vloer van sociale bescherming. Want ‘geen sociale rechtvaardigheid zonder sociale bescherming’.
Die CMU invoeren is de eerste opdracht, daar maakten de Afrikaanse landen afspraken over. Maar hoe kan je als overheid garanderen dat je je hele bevolking bereikt, als niet elke inwoner zich registreert, laat staan een formeel werk heeft dat hem of haar toegang tot sociale zekerheid biedt? ‘Daarom zijn systemen nodig die toegankelijk zijn voor iedereen, ook voor die boer in zijn afgelegen dorp of die vrouw die haar gerookte vis op de markt verkoopt’, stelt Jean Hermesse, algemeen secretaris van de Christelijke Mutualiteit (CM), tijdens de Conferentie. ‘Deze mensen maken deel uit van de enorme informele sector waartoe in Afrika meer dan drie vierde van de bevolking behoort. Als die groep uit de boot valt, kan je moeilijk van een universeel systeem spreken.’
Een universeel systeem kan er maar komen door een collectief engagement van overheden en middenveld. Waarbij een juridisch kader de fundamentele rol van mutualiteiten erkent. Mutualiteiten bouwen via hun fijnmazig netwerk in dorpen en gemeenschappen van onderuit aan een solidaire samenleving. Ze zijn niet op winst uit en doen veel meer dan gezondheidszorg betaalbaar maken. Door met overheden en zorgverstrekkers in gesprek te gaan, zorgen zij ook voor een beter zorgaanbod.
Mali als voorbeeldDe Conferentie spitte een aantal voorwaarden voor efficiënte mutualiteiten uit, zoals verplicht lidmaatschap en het belang van goed beheer. Jean Hermesse toonde zich een uitstekend moderator en Issa Sissouma (partnerorganisatie UTM) bracht een interessante inkijk in hoe er op het terrein aan sterke mutualiteiten wordt gewerkt in Mali. Met resultaat, want ondertussen kan drie vierde van de bevolking er op de CMU rekenen.
Op dag twee introduceerde Valère Koffi, thematisch coördinator voor West-Afrika bij WSM, de slottekst van de Conferentie: het Platform van Lomé. Mutualiteiten stellen er hun visie in scherp en benadrukken hun prominente rol in het realiseren van sociale bescherming voor iedereen. Koto-Yerima Aboubakar (partnerorganisatie CONSAMUS Benin) en Patrice Pamousso (partnerorganisatie RAMS Burkina Faso) vertaalden dit samen met Pieter Van Wolvelaer (Internationale Dienst CM) naar tastbare realiteit. De tweede Internationale Conferentie van AIM eindigde met de algemene goedkeuring van het Platform van Lomé. Een collectief en onderbouwd statement naar overheden en internationale instanties dat kan tellen.
Na de AIM-Conferentie brachten zes Belgische mutualiteiten en ngo’s, waaronder CM en WSM, hun Afrikaanse partnerorganisaties samen. Ze bogen zich over de uitvoering van het Platform van Lomé in hun land. Welke elementen willen zij eerst aanpakken, hoe kunnen zij verder aan de universele gezondheidsdekking werken? Jean Hermesse lichtte toe hoe het concept gezondheidsfonds in België terrein wint. De positieve benadering van gezondheid vinden we terug in onderwerpen zoals gezondheidspromotie en -preventie. Samen werd nagedacht over de rol van mutualiteiten in het realiseren van een brede sociale bescherming. Want het fysiek en mentaal welzijn van mensen vereist veel meer dan zorgverstrekkers en medicatie.
